Już po raz dwunasty przekazuję do rąk Czytelników kolejny numer „Ciechanowskich Zeszytów Literackich”. Oznacza to, że od dwunastu lat zainteresowani literaturą, kulturą i historią Północnego Mazowsza, mogą sięgać do naszego periodyku. Po dwunastu latach możemy stwierdzić, że trafia on nie tylko do ponad trzydziestu najważniejszych bibliotek w Polsce (Biblioteka Narodowa nadała pismu ISBN i ISSN), ale ma też wielu innych odbiorców w kraju i za granicą. Wszystkich pragnę poinformować, że ten numer Zeszytów jest historyczny. Wydajemy go bowiem po raz pierwszy jako Związek Literatów na Mazowszu (ZLM), a nie Ciechanowski Oddział Związku Literatów Polskich, który w tym roku wyrejestrowaliśmy z Krajowego Rejestru Sądowego, rejestrując w zamian nowy, niezależny Związek Literatów na Mazowszu (stali Czytelnicy znają z naszej Kroniki tego powody i tu nie miejsce, aby rozwodzić się nad tą kwestią). Jesteśmy przekonani, że pismo na tym nie straci. Nadal prezentować będziemy twórczość różnych autorów, z kraju i zagranicy, przekazywać literackie tradycje regionu i odnotowywać najważniejsze wydarzenia w literaturze, i to już nie tylko z romantycznej Ziemi Ciechanowskiej, ale szerzej z Mazowsza, skąd już przybywa nam członków. Niestety, nadal a przynajmniej na razie, będziemy redagować pismo społecznie i w niewielkim gronie, chociaż druk już tradycyjnie wspierają finansowo Starosta Ciechanowski oraz Prezydent Ciechanowa. Dziękujemy więc lokalnym samorządom za pomoc w wydawaniu periodyku, zaś Czytelników prosimy o trwanie z nami.

Tegoroczny tytuł - Zeszytu i jego rozdziału wiodącego – Nie rzucim ziemi…. pochodzi od Marii Konopnickiej z Wasiłowskich (1842-1910) – poetki, nowelistki, publicystki, tłumaczki, działaczki narodowej, autorki słynnej Roty. Ta społecznie zaangażowana patriotka bywała w latach 1904-1909 na Ziemi Ciechanowskiej. Odwiedzała syna, Jana Konopnickiego (1868-1930), który w 1903 roku osiedlił się w Ciechanowie, prowadził młyn parowy na rzece Łydyni, a w latach 1905-1921 był właścicielem majątku Przedwojewo pod Ciechanowem. Przyjeżdżając do niego poetka współpracowała z hr. Adamem Krasińskim, Aleksandrem Świętochowskim, Franciszkiem Rajkowskim i innymi pozytywistami Ziemi Ciechanowskiej. Jest patronką kultury miasta - w 1907 roku napisała wiersz Na otwarcie Domu Ludowego w Ciechanowie, którego tradycje kultywuje do dziś Centrum Kultury i Sztuki im. Marii Konopnickiej w Ciechanowie. Mimo nielicznych już śladów materialnych, poetka jest nieustanie obecna w życiu mieszkańców Ciechanowa i okolic. Przypominają ją na co dzień nie tylko jej książki, ale dwa pomniki usytuowane przy głównych trasach miasta, a poza CKiSz imię jej nosi park, skwer w samym sercu Ciechanowa, ulica, kilka szkół w okolicy oraz nieśmiertelna i wciąż śpiewana Rota. A przede wszystkim Maria Konopnicka jest na szlacheckiej, „herbowej” ziemi Północnego Mazowsza ceniona za umiłowanie kraju ojczystego oraz własnego narodu, w którego siłę zawsze wierzyła i dodawała mu w niewoli otuchy. Wspierał ją w tym jej najmłodszy, ukochany syn, Jan Konopnicki (tylko po nim doczekała się wnucząt), któremu zaszczepiła swoje idee. Na prawie dwadzieścia lat związał on swoje życie z Ziemią Ciechanowską i też zapisał chlubną - społeczną i patriotyczną - kartę.

W 2010 roku przypada stulecie śmierci Marii Konopnickiej oraz stulecie uroczystej proklamacji Jej Roty. Dlatego postanowiliśmy poświęcić wieszczce narodowej aż sto stron w naszym piśmie. Po raz pierwszy gruntowanie zostały przebadane jej związki z Ziemią Ciechanowską, co przybliżają dwa teksty: Teresy Kaczorowskiej (Maria Konopnicka i Ziemia Ciechanowska) oraz Barbary Tokarskiej--Wójciak (wywiad z Jerzym Hieronimem Olszewskim). Zamieszczamy też kilka esejów: o latach poetki w Żarnowcu (Pawła Bukowskiego) i we Lwowie (Doroty Jaworskiej) oraz obecności Konopnickiej na łamach przedwojennego „Płomyka”. W rozdziale znajdą też Państwo sporo poezji – przede wszystkim trzy utwory poświęcone Chopinowi autorstwa samej Marii Konopnickiej (wszak mamy Rok Chopinowski) oraz wiersze jej dotyczące: dwojga poetów z Ziemi Ciechanowskiej (Stanisława Kęsika i Zenony Cieślak-Szymanik), a także dwóch poetek z jej rodzinnej Suwalszczyzny (Józefy Drozdowskiej i Hanny Karp). Przy okazji pragnę poinformować, że Związek Literatów wyda też osobną, szerszą publikację mojego autorstwa, bogato ilustrowaną pt. Maria Konopnicka i Ziemia Ciechanowska, która razem z periodykiem będzie po raz pierwszy zaprezentowana podczas XV Ciechanowskiej Jesieni Poezji (6-7 października 2010). W dniach tych, w hołdzie dla „pieśniarki ludu”, razem z Towarzystwem Miłośników Ziemi Ciechanowskiej odsłonimy także pamiątkową tablicę.

Poza wiodącym działem Nie rzucim ziemi…, zapraszam też Czytelników na Strony nasze, gdzie jak zwykle publikujemy dowolne utwory członków Związku Literatów na Mazowszu; a także na Strony gościnne, ażeby poznać dokonania współczesnych autorów z różnych zakątków kraju oraz z zagranicy, m.in. Pawła Nowickiego z Krakowa, Jolanty Osewskiej z Augustowa, Chrystiana Medardusa Manteuffela z Niemiec, czy Wiesława Zielińskiego z Rzeszowa. W Zeszytach bez przerwy przewija się tematyka dotykająca Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, jako plon odkrywania „polskiego Horacego” i rozpoczętych w 2005 roku przez ciechanowskich literatów Międzynarodowych Dni M. K. Sarbiewskiego „Chrześcijański Horacy z Mazowsza”. W tym numerze znajdą Państwo dwa bardzo interesujące teksty: Marka Czuku z Łodzi (Inspiracje Pieśnią and Pieśniami w liryce Macieja Kazimierza Sarbiewskiego oraz dr. hab. Libora Martinka z czeskiego Uniwersytetu w Opawie (Recepcja dzieła Macieja Kazimierza Sarbiewskiego w Czechach i na Słowacji).

Wyjątkowe są w tym numerze Spotkania z literaturą w Opinogórze, które od dwóch lat, raz w kwartale, prowadzę z wybitnymi pisarzami w nowym Dworze Krasińskich Muzeum Romantyzmu w Opinogórze. W tym numerze znajdą Państwo relację z tych arcyciekawych spotkań, wywiady i utwory trzech wielkich poetów polskich: Ernesta Brylla, Ryszarda Krynickiego i Julii Hartwig oraz znanej reporterki Małgorzaty Szejnert.

W rozdziale Laureaci naszych konkursów literackich gdzie prezentujemy poezję i prozę nagrodzoną w trzech ostatnich edycjach ogólnopolskich konkursów, które współorganizujemy z różnymi instytucjami kultury: „O Laur Opina” (Ciechanów-Opinogóra), „O Laur Posła Prawdy” (Gołotczyzna) i „O Laur Sarbiewskiego” (Płońsk). W ten sposób możemy zaprezentować Czytelnikom aż piętnastu różnych autorów z terenu całego kraju.

Z kolei w rozdziale Recenzje, krytyka literacka, opinie publikujemy tekst Marii Szonert z USA na temat skomplikowanej sytuacji politycznej po tragedii smoleńskiej z 10 kwietnia 2010 roku, widzianej zza oceanu. Ponadto czterech autorów - prof. Czesław Dobroński, ks dr Eligiusz Dymowski, Dariusz Węcławski i Andrzej Artur Falenta - omawia cztery nowo wydane książki, prozę i poezję. Znajdą tu Czytelnicy również wspomnienia Alfreda Borkowskiego poświęcone dwojgu naszych literatów, którzy zmarli w 2009 roku: Jadwidze Wichrackiej-Sumiłowej i Grzegorzowi Roszce.

W ostatnim rozdziale Wydarzenia, kronika staraliśmy się jak zwykle odnotować najważniejsze wydarzenia z działalności Związku Literatów na Mazowszu oraz udział jego członków w szeroko pojętym życiu literackim w regionie, kraju i poza jego granicami.

W sumie w tegorocznym zeszycie prozę i poezję prezentuje aż czterdziestu czterech autorów, w tym czterech z zagranicy: Ukrainy, Czech, Niemiec i USA. Mam więc nadzieję, że dwunasty numer Ciechanowskich Zeszytów Literackich, wzbogacony też licznymi fotografiami, Państwa zaciekawi. Dziękujemy wszystkim Autorom za utwory, Prezydentowi Ciechanowa i Staroście Ciechanowskiemu za pomoc finansową, a drukarzom i księgarzom za współpracę. Dzięki wspólnemu wysiłkowi, stworzone w 1999 r. przez ciechanowskich literatów pismo stało się już trwałą wartością kultury, nie tylko na Ziemi Ciechanowskiej i Mazowszu.

Teresa Kaczorowska
17 sierpnia 2010