Wyjątkową literackość Ziemi Ciechanowskiej dostrzegł już Parlament RP. W ostatnich dwóch latach podjął dwie uchwały: upamiętniającą twórcę polskiego pozytywizmu Aleksandra Świętochowskiego oraz trzeciego wieszcza Zygmunta Krasińskiego. Obecnie trwa spór o ustanowienie Roku Marii Konopnickiej, która również związana jest z Ciechanowem.

  Zygmunt Krasiński i Aleksander Świętochowski mają pod Ciechanowem swoje groby oraz biograficzne muzea – poeta w Opinogórze, zaś czołowy pisarz pozytywizmu w Gołotczyźnie. Niedawno przywołano pamięć o nich na obradach Sejmu. W ubiegłym roku posłowie przyjęli uchwałę z okazji 70. rocznicy śmierci „Posła Prawdy”, zaś w tym roku – uchwałę o 150. rocznicy śmierci wieszcza romantyzmu.

   Poza Zygmuntem Krasińskim i Aleksandrem Świętochowskim na Ziemi Ciechanowskiej urodzili się albo mieszkali, przebywali i tworzyli również Maciej Kazimierz Sarbiewski, Stefan Żeromski, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Maria Dąbrowska, Stefan Gołębiowski, a nawet przez trzy i pół roku (1886-89) zamieszkiwała młoda guwernantka Maria Skłodowska, która jeszcze wtedy pisała wiersze (Szczuki, były powiat ciechanowski, dziś makowski).

   Z Ciechanowem związana jest także Maria Konopnicka (1842-1910), która często przyjeżdżała do swojego ukochanego syna Jana. Jan Konopnicki dzierżawił od hr. Krasińskich pobliski majątek w Przedwojewie oraz młyn w Ciechanowie. Tylko po nim poetka doczekała wnucząt (i znanego nad Łydynią prawnuka Jana Bieleckiego), które często odwiedzała. Współpracowała też z ciechanowskimi pozytywistami (m.in. z F. Rajkowskim i A. Świętochowskim), w 1907 roku napisała wiersz na otwarcie Domu Ludowego  w Ciechanowie pt. „Otwieram dom”, a nawet roznosiła ubogim mieszkańcom Ciechanowa woreczki z synowską mąką. Ciechanowianie pamiętają o niej – w mieście są dwa pomniki „pieśniarki ludu polskiego”, jej imię nosi park, Centrum Kultury i Sztuki, gimnazjum, skwer oraz ulica. Jeszcze ok. 20 lat temu stał nad Łydynią zabytkowy dom, w którym poetka mieszkała, niestety, konserwator zabytków zgodził się na jego zburzenie. W 2010 roku przypada 100-lecie śmierci autorki słynnej „Roty" ze słowami „ Nie rzucim ziemi skąd nasz ród". Ten drugi hymn Polski, który zna każdy Polak, zabrzmiał po raz pierwszy w 1910 r., jako pieśń do muzyki Feliksa Nowowiejskiego, podczas odsłonięcia pomnika Tadeusza Kościuszki w Krakowie w czasie obchodów 500-lecia wiktorii grunwaldzkiej. Gdy w 1918 r. Polska odzyskała niepodległość, Kazimierz Przerwa-Tetmajer powiedział, że „Rotą” Konopnickiej zmartwychwstała Polska... Wieszczka jest także autorką wielu utworów dla dzieci (m.in. „O krasnoludkach i sierotce Marysi"), liryk stylizowanych na ludowe („A jak poszedł król na wojnę"), realistycznych obrazków („W piwnicznej izbie"), nowel („Mendel Gdański"), czy poematu z dziejów emigracji polskiej („Pan Balcer w Brazylii"). W dowód uznania dla „wieszczki pół i lasów” i działaczki społecznej, naród polski (choć pod zaborami) zebrał pieniądze i podarował posiadłość w Żarnowcu na Podkarpaciu (podobnie jak Sienkiewiczowi w Oblęgorku).

   Ciechanowscy literaci już przygotowują się do uczczenia 100-lecia śmierci poetki. W 2010 r. zamierzają poświęcić jej dwunasty numer „Ciechanowskich Zeszytów Literackich” i opisać w nich pobyt Konopnickiej na Ziemi Ciechanowskiej, zaprosić na promocję tego pisma kustoszy jej muzeów (w Suwałkach i Żarnowcu) oraz wspólnie z władzami samorządowymi, muzeami i szkołami zorganizować sesję popularnonaukową. Liczyliśmy, że Sejm RP ogłosi „Rok Marii Konopnickiej”, wtedy byłoby łatwiej zdobyć wsparcie finansowe.

    Niestety, złożony przez posłów PiS-u projekt uchwały w sprawie ustanowienia 2010 r. „Rokiem Marii Konopnickiej” raczej już przepadł. Jak wynika ze stenogramu, za jego odrzuceniem opowiedziało się bowiem Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a potem Sejmowa Komisja Kultury i Środków Przekazu, w trakcie burzliwego posiedzenia 18 listopada. Poparli ją wtedy jedynie posłowie PiS i PSL, przeciw niej głosowała PO, zaś jedyny poseł SLD w czasie obrad komisji był nieobecny. Przybyła na obrady Komisji Zina Jarmoszuk, dyrektorka Departamentu Mecenatu Państwa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego stwierdziła, że inicjatywa jest spóźniona, bo zamknięte już są programy ministra oraz kalendarz najważniejszych wydarzeń na 2010 r. - Trudno byłoby nam obecnie przygotować Rok Marii Konopnickiej" – powiedziała. Dodała, iż największy wysiłek jeśli chodzi o uczczenie wybitnych Polaków w 2010 r. poświęcony będzie upamiętnieniu postaci Fryderyka Chopina, przypominając, że Sejm przyjął uchwałę o ustanowieniu 2010 r. Rokiem Fryderyka Chopina już w maju 2008.

    Ze stanowiskiem tym zgodzili się posłowie PO, argumentując, że wnioskodawcom zabrakło też konkretnego programu obchodów Roku Konopnickiej. Na wniosek  Iwony Śledzińskiej-Katarasińskiej (PO), przewodniczącej Komisji Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, posłowie mogli jednak poznać na tym posiedzeniu planowany program obchodów. W Sejmie był bowiem obecny prawnuk Marii Konopnickiej, Jan Bielecki - przewodniczący Towarzystwa im. Marii Konopnickiej (istniejącego od 50 lat), a także Paweł Bukowski – dyrektor Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu. Prawnuk poetki poinformował, że w 2010 r. Towarzystwo przygotowuje uroczysty zjazd szkół noszących imię Marii Konopnickiej (jest ich ok. 250,  w tym 24 zagranicą, i wciąż przybywa) oraz Festiwal Poezji i Pieśni Marii Konopnickiej dla Młodzieży Polonijnej. Z kolei kustosz Bukowski zapewnił, że w Żarnowcu odbędzie się kilkudniowy Polski Festiwal Narodowy pod patronatem Prezydenta RP (z koncertem chopinowskim, gdyż Maria Konopnicka napisała wielkiemu kompozytorowi cztery wiersze), międzynarodowa konferencja, przygotowuje się kilka wystaw, konkursów i recitali (m.in. w Krakowie, Poznaniu, Suwałkach), powstanie także film, ukaże się kilka wydawnictw. –  Rok 2010 jest dla nas wyjątkowy, gdyż przypada w nim nie tylko 100-lecie śmierci poetki, ale także 50-lecie Muzeum oraz 50-lecie odśpiewania „Roty” – mówił Paweł Bukowski.

   Jednak mimo przybliżenia tak szerokiego program obchodów, który wystarczyłoby skoordynować, a także poparcia posłów PiS i PSL (argumentowali, że projekt uchwały został złożony w terminie, bo już w październiku, a każdego roku parlament może uhonorować „Rokiem” trzy osoby – to ta cenna inicjatywa przepadła w głosowaniu (jednym głosem 9:10). Robert Kołakowski, jedyny poseł Ziemi Ciechanowskiej, który jest członkiem Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, uważa że do ustanowienia Roku Marii Konopnickiej brakuje tylko dobrej woli. Wiele szkół, instytucji i stowarzyszeń, podobnie jak Towarzystwo i Muzeum Marii Konopnickiej, zaplanowało już bowiem obchody 100-lecia śmierci swojej patronki i zarezerwowało konieczne fundusze.

    – Tak naprawdę projekt uchwały o ustanowieniu Roku Marii Konopnickiej, po negatywnym zaopiniowaniu go przez Komisję Kultury i Środków Przekazu, powinien trafić teraz pod obrady Sejmu - powiedział poseł Kołakowski. - Posłankę Elżbietę Kruk wyznaczono na sprawozdawcę, a Kluby poselskie PiS, PSL i Lewicy zadeklarowały, że nie zagłosują za jego odrzuceniem. Inicjatywy tej nie chce tylko Platforma Obywatelska, dlatego marszałek Sejmu, Bronisław Komorowski, złośliwie nie wprowadza tego do porządku obrad Sejmu, blokując w ten sposób uchwalenie uchwały. To co w tej sprawie robi Platforma Obywatelska, przynosi wstyd całemu parlamentowi.

   Podobnego zdania jest Jan Bielecki. – Chodziło nam tylko o wsparcie moralne Sejmu dla naszych inicjatyw, nie o pieniądze – powiedział prawnuk poetki, zażenowany całym sporem. Jak co roku wybiera się do Ciechanowa w styczniu, na wręczenie dorocznej statuetki Nagrody F. Rajkowskiego.

   Sejm RP prawdopodobnie uczci 100-lecie śmierci Marii Konopnickiej tylko uchwałą. Będzie ona już trzecią, związaną z wielkimi tradycjami literackimi Ziemi Ciechanowskiej. Mam nadzieję, że jej mieszkańcy i władze - w 100-lecie śmierci szanowanej w kraju i na świecie poetki - będą miały dla niej więcej powagi, serca i szczodrości …