Od redakcji

  Witam Państwa serdecznie w naszym podwójnie jubileuszowym roku 2023! Witam na łamach 25. numeru naszego pisma, a zarazem w 25-lecie jego wydawcy - Związku Literatów na Mazowszu (ZLM). 

  W tym podwójnie Srebrnym Jubileuszu warto przypomnieć, że ZLM istniał najpierw jako Związek Literatów Polskich Oddział w Ciechanowie (powołany w Gołotczyźnie 22 października 1997 r., za zgodą ZG ZLP z dn. 9 września 1997 r., zarejestrowany  w Sądzie  Okręgowym w Warszawie 15 czerwca 1998 r.). Pisarze z regionu postanowili się jednak usamodzielnić i 4 czerwca 2009 r. założyli niezależny Związek Literatów na Mazowszu (zarejestrowany w KRS 6 listopada 2009 r.). Związek ma obecnie siedzibę w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Ciechanowie. Prowadzi stronę internetową (www.zlmaz.pl), ma swoją wydawniczą Oficynę ZLM, bibliotekę i aktywnie włącza się w ruch literacki Ziemi Ciechanowskiej i Polski. Przez pierwsze trzy lata pierwszym prezesem był Alfred Borkowski, od 11 stycznia 2001 r. funkcję tę pełni dr Teresa Kaczorowska (niżej podpisana). 

  Pisarze ZLM (obecnie 26 osób) wydają co roku od kilku do kilkunastu książek autorskich (za najlepszą książkę co roku ZLM przyznaje statuetkę „Złote Pióro”). Wspólnie z instytucjami kultury, szkołami, samorządami organizują też imprezy literackie, m.in.. cykliczne, jak: Światowy Dzień Poezji ustanowiony przez UNESCO (co roku w marcu), Wiosny Literatury w Gołotczyźnie (w czerwcu), Ciechanowskie Jesienie Poezji (w październiku). Organizują też promocje książek, wieczory autorskie, ogólnopolskie konkursy literackie: „O Laur Zygmunta z Opinogóry” (Ciechanów-Opinogóra), „O Laur Posła Prawdy” (Gołotczyzna), „O Laur Sarbiewskiego” (Płońsk), włączając się tym samym w twórczy ruch literacki w regionie i kraju. Jego dziełem jest też powstanie w 2006 r. Stowarzyszenia Academia Europaea Sarbieviana w Sarbiewie (nazywanego dzieckiem ciechanowskich literatów), które obecnie jest głównym organizatorem zainicjowanego w 2005 r. festiwalu literacko-naukowego – Międzynarodowego Festiwalu ks. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego „Chrześcijański Horacy z Mazowsza” (w maju, od 18 lat).

  Od 1999 r. ZLM wydaje również swój periodyk „Ciechanowskie Zeszyty Literackie”, od początku pod red. Teresy Kaczorowskiej. Pismo powstało przed 25 laty, za usilną namową pierwszego prezesa CO ZLP - Alfreda Borkowskiego. Grono literatów było niewielkie, liczyło zaledwie pięcioro osób, stanowili je: Alfred Borkowski, Janina Boniakowska, Grzegorz Roszko, Stanisław Kęsik i Teresa Kaczorowska (dziś żyje tylko ostatnia). I te pięć osób zaprezentowało swoją twórczość w pierwszym numerze. „CZL”, zatytułowanym Pierwszy lot. Zeszyt liczył 128 stron, został wydany – przez Związek Literatów Polskich Oddział w Ciechanowie oraz Agencję Wydawniczo-Reklamową „TESS” w Ciechanowie (i tak było przez pierwsze dwa lata). Okładkę i szatę graficzną opracował prezes tej Agencji Robert Kołakowski - jest ona do dziś ta sama, zmienia się tylko kolor okładki. Pierwszy numer wydrukował Zakład Wydawniczo-Poligraficzny „Arjada” w Ciechanowie, zaś wszystkie następne - Zakład Poligraficzno-Wydawniczy „Graf-Druk” w Ciechanowie. Drugi numer Zeszytu zawierał utwory nie tylko  pięciorga członków CO ZLP, ale w sumie szesnastu autorów z całej Polski, zaś kolejne numery - już kilkudziesięciu. Zeszyty, od trzeciego numeru wydawane przez Związek Literatów, cały czas się doskonaliły. Stawały się coraz większe objętościowo, coraz bogatsze treściowo (od piątego numeru podzielone na działy), coraz bardziej ambitne i ciekawsze. Periodyk bazował na kulturze (głównie literaturze) i tradycjach regionu płn. Mazowsza, ale nie stronił też od akcentów ogólnopolskich i międzynarodowych. 

  Zespół redakcyjny działał społecznie, bez siedziby z prawdziwego zdarzenia, nawet bez telefonu (tak jest do dziś). Jedynie d r u k pierwszych sześciu numerów pisma wspierał Urząd Miasta w Ciechanowie, potem stopniowo do mecenasów dołączył także Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego oraz Starostwo Powiatowe w Ciechanowie. Aktualnie pismo wspierane jest przez lokalne samorządy wszystkich szczebli.  

  Każdy numer „Ciechanowskich Zeszytów Literackich” miał do tej pory swój tytuł, temat wiodący, ISBN i ISSN. W jednej trzeciej objętości (ok. 300-stronicowej) pismo było przeważnie poświęcone co roku pisarzowi, który ma związki z płn. Mazowszem – do dziś rocznik dedykowany był m.in. Z. Krasińskiemu, A. Świętochowskiemu, S. Żeromskiemu, H. Sienkiewiczowi, M.K. Sarbiewskiemu, M. Konopnickiej, B. Biegasowi, Z. Morawskiej, S. Chełchowskiemu, B.D. hr. Kicińskiemu, B. Włodkównie, W.T. Gomulickiemu, Stefanowi Gołębiowskiemu, T.L. Młynarskiemu, Czesławowi Słońskiemu i wielu innym, często zapomnianym ludziom pióra. Na pozostałych stronach tego rocznika twórczość swoją prezentowali autorzy z regionu, kraju i zza granicy. Na końcu każdego numeru „CZL” jest Kronika z życia ZLM w danym roku, świadcząca o ogromnym wkładzie tej organizacji w kulturę - nie tylko regionu, ale całej Polski. 

  Na łamach „CZL” publikowało do tej pory wielu autorów, nie tylko z płn. Mazowsza (wszyscy najważniejsi), ale z całego kraju, w tym najbardziej znani, ze wszystkich opcji i organizacji literackich. Wystarczy tylko wymienić z Polski: Krzysztofa Gąsiorowskiego, Ernesta Brylla, Bohdana Urbankowskiego, Dariusza Lebiodę, Zbigniewa Irzyka, Stefana Jurkowskiego, Alicję Patey-Grabowską, Zbigniewa Jerzynę, Grzegorza Wiśniewskiego, Eligiusza Dymowskiego, Janusza Krasińskiego, Romana Śliwonika, Grzegorza Walczaka, Annę i Jacka Kajtochów, Hannę Karp, Ryszarda Krynickiego, Julię Hartwig, Adama Zagajewskiego, Krzysztofa Karaska, Wojciecha Wencla, Adrianę Szymańską, Kazimierza Brakonieckiego, Waldemara Smaszcza, Wacława Holewińskiego, Sergiusza Sternę-Wachowiaka, Janusza Termera, Janusza Roszkowskiego, Antoniego Liberę, Elżbietę Juszczak, Adama Pomorskiego, Konrada Sutarskiego, Jerzego Stanisława Czajkowskiego, czy Martę Berowską i wielu, wielu innych. 

  Liczne artykuły miały charakter naukowy, warto więc wymienić choć kilkoro uczonych z tytułami profesorskimi, których teksty drukowaliśmy, z różnych uczelni: Jakuba Lichańskiego, Juliusza Chrościckiego, Ewę Paczoską, Wiesława Jana Wysockiego, Eligiusza Szymanisa, Elwirę Buszewicz, Wiesława Pusza, Zofię Chyra-Rolicz, Bogusława Doparta, Krzysztofa Dybciaka, Jolantę Zajkowską, Kazimierza Świegockiego, czy Dawida Marię Osińskiego. Nie licząc wielu autorów z tytułami doktorskimi.  

  W ciągu tych 25 lat publikowali w „CZL” również autorzy spoza kraju, w tym najwięcej z Litwy, m.in.: Birute Jonuskaite, Wojciech Piotrowicz, Romuald Miecznikowski, Alina Lassota, Tomasz Tamosiunas, Daniel Krajczyński, Irena Duchowska; z Francji: Agata Kalinowska-Bouwy, Mirosława Niewińska, Jadwiga Dąbrowska, Frederic M.X. Meissonnier, Krzysztof Andrzej Jeżewski, Marta Pycior; z Niemiec: Józef Pless, Klaus Rainer Goll, Karl Grenzler, Michael Augustin, Christian Medardus Manteuffeul; z Węgier: Geza Cseby, Gabor Zsille, Lajos Szakolczay, Konrad Sutarski; z USA: Kazimierz Braun, Maria Zakrzewska, Maria Szonert, Alina Szymczak, Adam Lizakowski, Thomas Starky; z Grecji: Wasiliki Leondartii, Jorgos Petropulos, Beata Żółkiewicz-Siakantaris; z Bułgarii: Dymitrina Lau-Bukowska, Iwan Suchiwanow, Kalina Telianowa, Łyczezar Seliaszki (Bułgaria); z Serbii: Janko Vujinovic, Vesna Dencic, Orben Ristic, Ivan Korponai, Aleksandar Cotric, Dejan Bogojevic; z Ukrainy: Janina Wołosiecka-Al.-Koni, Anna Bagriana, Dorota Jaworska, Tadey Karabowycz, Nadija Humeniuk, Petro Korobczuk, Ołena Krysztalska, Olha Lasniuk; z Hiszpanii: Angel Gomez Espada, Juan de Dios Garcia; ponadto Jan Brodal (Norwegia), Filip Rosenau (Izrael), Leokadia Komaiszko (Belgia), Ludwika  Amber (Australia), Libor Martinek (Czechy), Ewa Wicha-Wauben (Holandia). 

  Dziś wielu z wymienionych autorów jest już po drugiej stronie światła, pozostaną jednak na zawsze na naszych łamach. „Ciechanowskie Zeszyty Literackie” trafiają bowiem do najważniejszych bibliotek nie tylko w Polsce, mają coraz więcej wiernych czytelników i odbiorców w kraju, także za granicą. Od kilku lat treść naszego periodyku jest dostępna na stronie Związku Literatów na Mazowszu www.zlmaz.pl (a także na stronie jego redaktorki: www.kaczorowska.com). Do niedawna „Ciechanowskie Zeszyty Literackie” były też dostępne w księgarniach w Ciechanowie, a zawsze można je nabyć podczas imprez literackich i w siedzibie Związku. 

  Skład Zespołu redakcyjnego zmieniał się w ciągu 25 lat, obecnie stanowią go: Teresa Kaczorowska (redaktor naczelna od początku, tj. od 1999 r.), Ewa Krysiewicz (recenzentka książek), Alina Zielińska (korekta), Wanda Mierzejewska (redaktor techniczna), Robert Kołakowski (grafik) i Zbigniew Milewski (drukarz). Wszystkim twórcom, autorom tekstów (redakcja pisma nie płaci honorariów) oraz tym, którzy wspierają pismo od 25 lat należą się podziękowania. Dzięki temu stało się ono już trwałą wartością nie tylko regionu, ale polskiej kultury.

  Jubileuszowy „Ciechanowski Zeszyt Literacki” nr 25 nosi tym razem tytuł „Srebrny Jubileusz - 25 lat”. A w nim swoją twórczość prezentują na „Stronach naszych”  – po raz pierwszy! - wszyscy aktualni członkowie Związku Literatów na Mazowszu, a jest nas w roku 2023 – dwudziestu sześciu. Twórczość naszych pisarzy jest więc w tym numerze tematem wiodącym, gdyż  tym razem nie znajdą Państwo ani Stron gościnnych, ani części poświęconej pisarzowi z północnego Mazowsza, gdyż członkowie ZLM wypełnili blisko połowę łamów, to jest 130 stron. Ale na 25-lecie pomyślałam, że nam się to należy...

  Nie zabrakło jednak stałego rozdziału Spotkania z Literaturą w Opinogórze, które 15 lat temu Muzeum Romantyzmu w Opinogórze zaczęło organizować z wybitnymi polskimi pisarzami - a mnie powierzono ich prowadzenie w Dworze Krasińskich. Spotkania te odbywają się jednak ostatnio tylko jeden raz w roku, zwykle podczas Jesieni Poezji, w 2022 r. udało się zorganizować już dwudzieste czwarte z kolei. Gościem XXIV Spotkania w Literaturą w Opinogórze, był  Piotr Müldner-Nieckowski – znany prozaik, poeta, dramatopisarz (autor blisko 30 książek literackich, ponad 1000 literackich felietonów, recenzji i esejów), a zarazem lekarz, językoznawca (frazeolog i leksykograf), wydawca, społecznik, dr nauk medycznych, dr habilitowany nauk humanistycznych, profesor nadzwyczajny. Jego dorobek artystyczny i naukowy, lekarski i edytorski, jak również dydaktyczny, jest  ogromny, a on sam cieszy się uznaniem i ma duży wpływ na kulturę polską. Polecam więc w tym rozdziale szeroki esej o nim mojego autorstwa, jaki wygłosiłam prowadząc z nim spotkanie w opinogórskiej Oranżerii, 8 października 2022 r. Ponadto są w Zeszycie jego trzy poetyckie utwory.

  Znajdą też Państwo w tym jubileuszowym numerze inny stały rozdział - Laureaci naszych konkursów literackich. Jak zwykle prezentujemy w nim poezję i prozę nagrodzoną w konkursach literackich, które Związek Literatów na Mazowszu współorganizuje z innymi instytucjami kultury i organizacjami pozarządowymi. W tym roku są w tym rozdziale najlepsze utwory XVII Ogólnopolskiego Konkursu Poezji „O Laur Sarbiewskiego” w Płońsku (maj 2023) oraz z IX Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego „O Laur Posła Prawdy” w Gołotczyźnie (czerwiec 2023).   

  Na łamach tych jest też kolejny stały rozdział Wspomnienia, recenzje, rozmowy. Tym razem zawiera on dwa wywiady: z naszym poetą seniorem  Stefanem Chojnowskim (rocznik 1926, współtworzył zręby środowiska literackiego na płn. Mazowszu) oraz z obecną prezes ZLM, dr. Teresą Kaczorowską. Ponadto drukujemy wspomnienia o trojgu poetach ostatnio zmarłych: Dariuszu Węcławskim (wiceprezesie Związku Literatów na Mazowszu) oraz pisarzom blisko współpracującym z naszym środowiskiem literackim: Bogdanie Urbankowskim i Janinie Osewskiej. Znajdą też Państwo recenzje twórczości poetyckiej Teresy Kaczorowskiej (pióra Urszuli Tom), śp. Dariusza Węcławskiego (Ewy Krysiewicz) oraz Barbary Sitek-Wyrembek.

  W ostatnim rozdziale Wydarzenia, Kronika staraliśmy się, jak zwykle, odnotować najważniejsze zdarzenia z działalności Związku Literatów na Mazowszu oraz udział jego członków w szeroko pojętym życiu literackim w regionie, kraju i poza granicami. Cenne są relacje z naszych imprez, m.in. z ostatnich edycji wręczenia statuetki „Złote Pióro”, z XVIII Międzynarodowego Festiwalu Macieja Kazimierza Sarbiewskiego „Chrześcijański Horacy z Mazowsza”, XXXIV Wiosny Literatury w Gołotczyźnie, XXVII Ciechanowskiej Jesieni Poezji , a nawet z odsłonięcia pomnika Juliusz Słowackiego w Grecji. Znajdą też Państwo relacje z wielu innych wydarzeń literackich oraz z życia i poczynań literatów ZLM odnotowanych krótko w Kronice ZLM. 

  W sumie w tegorocznym Zeszycie, liczącym blisko 300 stron, poezję i prozę prezentuje aż 37 autorów. Cieszymy się, że „Ciechanowskie Zeszyty Literackie” mają już tyle „piór”, wiernych czytelników oraz wiernych odbiorców. Jednak po 25 latach prowadzenia nasuwają mi się refleksje...

  Wszystkie numery periodyku powstały u mnie w domu, na własnym biurku, przy użyciu prywatnego telefonu i sprzętu. Co roku jako Zarząd ZLM borykaliśmy się z trudnościami zdobywania środków finansowych na koszt druku pisma. Czy kiedyś to się zmieni? Czy wydawca kiedykolwiek będzie miał stałą kwotę na prowadzenie „CZL”, siedzibę redakcji z prawdziwego zdarzenia oraz stały zespół redakcyjny? – jak marzyliśmy zakładając Zeszyty... Po 25 latach marzeń chciałabym już złożyć pióro redaktora naczelnego. Pragnę, aby trud prowadzenia periodyku przejął ktoś inny, gdyż mimo wszystko warto. Wielu bowiem uważa ten rocznik za największy sukces literatów z północnego Mazowsza, pismo ma już stałą pozycję wśród pism literackich, kolekcjonują je najważniejsze biblioteki w kraju i poza granicami, a tytuł jest własnością Związku, można więc Zeszyty kontynuować i rozwijać.

  Pragnę bardzo podziękować Zespołowi redakcyjnego „CZL” za wieloletnią współpracę przy mozolnym tworzeniu periodyku. Jestem też wdzięczna wszystkim Autorom za bezpłatne przekazywanie utworów, zawsze na określony czas, a często i na temat, co nie jest łatwe. Dziękuję samorządom wszystkich szczebli: Marszałkowi Województwa Mazowieckiego, Staroście Ciechanowskiemu oraz Prezydentowi Miasta Ciechanów za pomoc finansową w jego wydawaniu. Dziękuję drukarzom i wszystkim, którzy wspierali Zeszyty przez 25 lat! Wspólnie możemy się cieszyć, że stworzone w 1999 r., przez nieliczne grono zapaleńców, pismo stało się już trwałą wartością polskiej kultury. A pisarze zrzeszeni w Związku Literatów na Mazowszu od 25 lat służą swojemu miastu i Ziemi Ciechanowskiej, przyczyniając się do rozwoju kultury, nie tylko regionalnej, ale i narodowej. 

 Teresa Kaczorowska